TMB, inşaat sektörü analiz raporunu yayınladı

Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB)’nin 2023 yılının ilk 9 aylık dönemine ilişkin geçtiğimiz günlerde yayınladığı İnşaat Sektörü Analizi Raporu’nda, “Kamu projeleri üstlenmiş olan yüklenici firmaların kamu yatırımlarındaki aşırı seviyelerdeki maliyet ve keşif artışı sebebiyle fiyat farkı, tasfiye ve süre uzatımı düzenlemelerine duydukları ihtiyacın her geçen gün arttığı, kamuda 2024 yılı yapı yatırım program hazırlıkları kapsamında projelerin önceliklendirilmesi kararının da tasfiye hakkı ile desteklenebileceği değerlendirilmektedir.” cümlelerine yer verildi.

Ülke ekonomisi açısından iki yüzden fazla alt sektöre sağladığı talep ve istihdam gücüyle lokomotif vazifesi üstlenen inşaat sektörünün en önemli kuruluşlarını temsil eden Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), ekonomi çevreleri ve sektör tarafından büyük bir merakla takip edilen İnşaat Sektörü Analizi Raporu’nun 2023 yılı Ekim sayısını ülke genelinde yayımladı. “Cumhuriyetin İkinci Yüzyılına Girerken Gündem; Ekonomik Sorunlar” başlıklı rapor da, küresel ve ulusal ekonomi ile inşaat sektörüne ilişkin bazı önemli veriler değerlendirildi.

Kamu Müteahhitleri Ekonomik Dar Boğazda

İnşaat Sektörü Analizi Raporu’nun yayınlanan 2023 yılı Ekim sayısında, özellikle deprem bölgesinde hasar gören ve/veya yıkılan binaların yeniden inşa edilmesi amacıyla artan faaliyetlerle birlikte inşaat sektörünün, yılın ilk iki çeyrek döneminde sırasıyla %4,5 ve %6,2 oranlarında büyümes göstermesinin oldukça önemli olduğu belirtilmekle birlikte; “Gayri safi milli hasıladan aldığı pay 2016 yılında %9’un üzerinde olan inşaat sektöründeki 2023 yılı görünümü geçtiğimiz yılların oldukça gerisindedir. Konut dışı inşaat faaliyetlerinde tüm ülke çapında büyüme görülmekte olup; kamuda yürürlüğe giren tasarruf tedbirleri kapsamında önümüzdeki yıl zorunlu durumlar dışında Yatırım Programına yeni proje alınmayacak olması, sektör için ileriye dönük büyük bir darboğaza sebebiyet vermiştir” tespitine yer verildi.

Fiyat Farkı, Tasfiye ve Süre Uzatımına Dair Önemli Düzenlemelere İhtiyaç Var

İnşaat sektöründe son dönemde yaşanan girdi maliyetlerindeki büyük artışlar, kamu yatırımlarında uygulanan tasarruf tedbirleri ve ödenek yetersizliği, hakediş tahsilatlarında yaşanan uzun soluklu gecikmeler, bankalar nezdinde krediye erişimde yaşanan zorluklar ve uygulanan kısıtlamalar ve sektörde kalifiye işgücü temininde yaşanılan sorunlara dikkat çeken raporda, kamu projelerinin yüklenicisi olan müteahhitlik firmalarının maliyetlerde yaşanan artış sebebiyle fiyat farkı, tasfiye ve süre uzatımı konularında önemli ve kalıcı düzenleme ihtiyacının son derece arttığı vurgulandı, “Kamuda 2024 yılına ait yatırım programı ön hazırlıkları kapsamında bazı projelerin önceliklendirilmesi kararının da tasfiye hakkı ile desteklenmesinin uygun olacağı” belirtilmektedir.

Finansmana Erişim de Yaşanılan Zorluklar Büyük Bir Problem

Yine aynı raporda, “Son dönemde hükümet nezdinde benimsenen para politika değişikliği ile faiz oranlarının yükseltilmesi, bankaların kredi verme arzusunun da düşük seviyede seyretmesiyle finansmana erişim sorununu büyük bir kriz haline dönüştürmüştür. Ayrıca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)’nun 2023 yılı Temmuz ayı verilerine göre; inşaat sektörünün toplam nakdi kredi hacmi 2022 yılının aynı ayına kıyasla %40 oranın da artarak 752,1 milyar TL seviyesine ulaşmıştır ve sektörde takipteki kredi oranı %3,3 seviyesindedir. Sektörün kullandığı kredi limitindeki artış, 2021-2022 Temmuz döneminde ise %60 civarındaydı. Yaşanan hızlı faiz artışları da dikkate alındığında ilerleyen dönemde sektör için kaynak temini sorunu hızla artacaktır” değerlendirmelerinde bulunuldu.

Kısa Vadede Konut Fiyatlarında Dengeleme Zor Gözüküyor

Dünya genelinde yaşanan makroekonomik gelişmelerin, konut fiyatlarında yakın zamanda dengelenme yaşanması ihtimalini desteklemediği, Hükümetin ve Meclisin bu konuda ciddi önlemler almaya hazırlandığının takip edildiğinin kaydedildiği raporda, “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Sayın Mehmet Özhaseki tarafından 11 Eylül 2023 tarihinde yapılan yazılı ve sözlü açıklamada, konut arzının artırılması, vatandaşın konuta erişiminin kolay hale getirilmesi ve kiraların düşmesi amacıyla Hazine arazilerinin imara açılacağı dile getirilmiştir. Bu atılacak adım olumlu olmakla birlikte yansımaları bugünden yarına değil daha orta vadede konut arzına dönmesi beklenilmektedir. Yaklaşan mahalli seçimlerle birlikte özellikle ilk el satışların desteklenmesine yönelik bir konut kampanyası beklentisi de toplum nezdinde mevcuttur. Diğer taraftan ikinci el konut alımında BDDK, kredi kullanım oranına önemli ölçüde sınırlama getirilmiştir” denilmektedir.

Dönüşüm Maliyetleri İçin Alternatif Çözüm Yolları Bulunmalı

Deprem bölgesinde tarifi mümkün olmayan acıların yeniden yaşanmaması adına devam etmekte olan yeniden inşa çalışmalarının planlı ve denetimli biçimde yürütülmesinin çok büyük önem taşıdığı belirtilen raporda, şu cümlelere yer verildi: “Ülke genelindeki yapıların depreme dayanıklı biçimde dönüşümden geçirilmesine duyulan ihtiyaç da talepte son derece büyüktür. Özellikle büyük yada küçük tüm şehir merkezlerinde eski konut stokunun yenilenmesi sektör açısından öenmli bir fırsat sunmaktadır. Binaların dönüşüme girebilmesi adına arsa payı sahiplerinin 2/3 olan onayının %51 seviyesine çekilmesinin, sürecin hızlandırılması açısından olumlu etkileri olurken; enflasyonist dönemde dönüşümün tüm maddi maliyetinin vatandaşın sırtına yüklenmemesi için alternatif çözüm yolları geliştirilmesi büyük önem arz etmektedir.”

Türkiye Müteahhitler Birliği’nin 2023 yılının ilk 9 aylık döneminin değerlendirdiği raporda, inşaat sektörüne ilişkin özetle şu tespitlere de yer verildi:

Yurtdışında 9 Ayda 12,9 Milyar Dolarlık Yeni Proje Alındı

Türk inşaat sektörü, 2023 yılının ilk dokuz aylık döneminde yurt dışında 12,9 milyar Amerikan Doları tutarında 185 projeyi üstlenmeyi başarmıştır. Bu rakamlarla birlikte sektörün ilk olarak 1972 yılında Libya ile yurt dışı pazara açılmasından bu zamana ulaştığı uluslararası proje portföyü büyüklüğü, 135 ülkede üstlenilen 11.837 adet projeyle toplam 486 milyar Amerikan Doları seviyesine ulaşmıştır.

Savaş Sebebiyle Oluşan Kayıp Körfez Ülkelerinden Telafi Edilecek

Türk inşaat sektörünün, etkin olduğu bölgelerde savaş kaynaklı olarak yaşadığı maddi ve iş gücü kaybı Körfez ülkelerine yapılacak açılımla kapatılmaya çalışılacaktır. Körfez ülkeleriyle son yıllarda sorunların bir kısmının giderilmesiyle yeniden gelişmeye başlayan siyasi ilişkiler kapsamında Suudi Arabistan öne çıkmakta olup, söz konusu hedef doğrultusunda Suudi Arabistan’a yönelik olarak TMB koordinasyonunda etkin çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Geçtiğimiz yıllarda sektör için geleneksel ve önemli pazarlardan biri olan Suudi Arabistan, Türk yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde 25,5 milyar Amerikan Doları tutarındaki 394 adet proje ile listede altıncı ülke konumunda yer almaktadır.

Türk Müteahhitlik Firmaları Irak’ın Altyapı İşlerine Talip

Tıpkı Suudi Arabistan gibi geleneksel pazarlardan biri olan Irak’ın da önümüzdeki yıllarda Türk müteahhitlik firmaları için yeni ve cazip fırsatlar sunabileceği düşünülmektedir. Irak, sahip olduğu 33,3 milyar ABD Dolarlık projeleriyle Orta Doğu’da ilk, dünyada ise üçüncü büyük pazar olarak yer almaktadır. Türk müteahhitlik firmaları Irak’ta son günlerde gündemde olan şehir alt yapısını iyileştirme ve yenileme ile çok katlı konut projeleri, Kalkınma Yolu kapsamındaki kuzey-güney demiryolu projesi, otoyol projesi ile birlikte hastane yapım ve işletme projeleri ile de yakından ilgilenmektedir. Ülkeye çok kısa süre içerisinde farklı mecralara yönelik iki ayrı müteahhitlik heyeti ziyareti daha düzenlenmesi planlanmaktadır.

İnşaat Maliyetlerindeki Artış Hız Kesmiyor

Son iki yıldır inşaat sektöründe, gerek küresel gerek ulusal alanda yaşanan bazı beklenmedik gelişmeler umulmadık biçimde artan girdi maliyetleri yükünü ön plana çıkarmaktadır. Covid-19 Salgının olumsuz etkileri ve döviz kurunda yaşanan artışla birlikte 2021 yılında temel girdi maliyetlerinde %150 düzeyine varan fiyat artışları yaşanmıştır. Ardından tüm dünyayı derinden sarsan Rusya-Ukrayna savaşıyla küresel çapta artan emtia kriziyle de 2022 yılında bu oranın %170’i aşmasına sebebiyet vermiştir. Enerjiye ve ithalata doğrudan bağımlı yapısı nedeniyle yukarıda belirtilen sorunların artarak devam ettiği sektörde, öne çıkan girdilerdeki maliyet artışına Ocak ayları itibarıyla bakıldığında örneğin inşaat demirinde fiyat artışının bir önceki yılda %104, 2023 yılında %41 ve döviz kurundaki hızlı artışa kadar Mayıs 2022 – Mayıs 2023 döneminde %7 seviyesinde olduğu görülmüş; diğer taraftan 2022 ve 2023 Mayıs ayları itibarıyla hazır beton ve çimentoda fiyat artışlarının sırasıyla %134 ve %147 seviyesinde olduğu tespit edilmiştir.

İlk El Konut Satışları %9,50 Oranında Azaldı

2023 yılı Ağustos ayı itibariyle, 2023 yılının en yüksek aylık satış rakamları yakalanmış olsa dahi, konut satışları 2022 yılının Ağustos ayına kıyasla %1,1 oranında azalarak 122 bin 91 adede gerilemiştir. Faiz oranlarında yaşanan artışla beraber ipotekli konut satışları Ağustos ayında %26,1 oranında düşmüş, böylece toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı %13,4 olarak gerçekleşmiştir. Kredilere erişimde sınırlamaların artması ve yaşanan zorukların yanı sıra son aylarda mevduat faizlerinde yaşanan aşırı yükseliş de bu satışlar üzerinde olumsuz manada baskı yaratmaktadır. Ekonomiye ve sektöre olumlu ve olumsuz etkileri bakımından esasen incelenen ilk el konut satış sayısı da %9,5 oranında azalmış, satışlar içindeki payı %28,9 oranın da olmuştur.

Yabancı Uyrukluların da Konut Alım Hızı Azalıyor

Yakın coğrafyamızda meydana gelen gelişmelerin etkisiyle yabancı uyruklu talebindeki büyük artışın akabinde yurt dışı yerleşiklerin Türkiye’den konut alımı maalesef azalarak sürmektedir. 2023 yılı Ağustos ayında yabancı uyruklulara yapılan konut satışları, %42 oranın da azalarak 3 bin 58 adet olmuştur. 6 Şubat Kahramanmaraş Depremi ve ardından seçim gündeminde oluşan belirsizlikle yurt dışı yerleşiklere satışlarda gerileme Mayıs ayında %50 seviyesine yaklaşmıştır. Toplam konut satışları içinde yabancılara yapılan satışların payı an itibariyle %2,5 seviyesindedir.

Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) tarafından yayınlanan raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz

Benzer İçerik