Afetler Sonrası Bina Hasar Tespit Yönetmeliği Yayımlandı

İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından yürütülen detaylı çalışmalar neticesinde hazırlanan ve 22 Haziran 2025 tarih ve 32934 no’lu Resmî Gazete’de yayımlanan yeni yönetmelik, deprem sonrası hasar tespit süreçlerinin işleyişini detaylandırıyor. Bu yönetmelikle birlikte, afet sonrası yapılan hasar tespitleri yönetmelik haline getirilerek teknik kurallara ve bazı önemli standartlara bağlandı.

Hasar Tespit Çalışmaları Üç Evreye Ayrıldı

Deprem veya benzeri doğal afetlerden sonra binaların ne derecede hasar aldığını belirlemek için izlenecek yol haritası bu yönetmelik sayesinde netleşti. Tüm tespit evreleri artık üç temel aşamada yürütülecek:

• Afet etkisi belirleme: Afetin genel durumu değerlendirilir.
• İlk hasar tespiti: Yapıların hasar durumu teknik ekiplerce gözlemlenir.
• İtiraz hasar tespiti: Vatandaşlardan gelen başvurular doğrultusunda ikinci bir değerlendirme yapılır.

Bu üç aşama neticesinde hazırlanan raporlar, hem hak sahipliği işlemlerinin hem de tahliye ve yıkım kararlarının temelini teşkil edecek.

1 İnşaat Mühendisi Zorunlu Oldu

Hazırlanan yönetmelik, sahada görev alacak hasar tespit ekiplerinin kim yada kimlerden meydana geleceğinin sınırlarını açıkça çiziyor. Her ekip minimum iki kişiden oluşacak ve mutlaka bu ekipler içerisinde bir inşaat mühendisi yer alacak. Ayrıca ekipte mimar ya da inşaat teknikeri de bulunabiliyor. Ancak bu üç meslek grubunun dışındaki kişi ayada kişiler tarafından yapılan tespitler hiç bir suretle kabul edilmeyecek.

Tüm bunlara ilave olarak, oluşturulan ekiplerin her yıl en az bir kez eğitim alması zorunlu. Bu sayede hem teknik yeterlilik korunmuş olacak hem de sahadaki uygulamalarda güncel bilgiye dayalı hareket kabiliyeti kazanılmış olacak.

Hasar Dereceleri Yönetmelikle Belirlendi

Yönetmelik, hasarın tanımlanmasını ve cinsinin belirlenmesini de belli bir disiplinle ele alıyor. Artık her yapı, gözlemsel değerlendirmeyle belirlenen hasar düzeyine göre aşağıdaki kategorilerden birinin içerisine sokulacak.

• Hasarsız: Taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan sistemlerde gözle görülür hiçbir hasar yok ise,
• Az Hasarlı: Sıva çatlakları gibi küçük yüzey hasarları mevcut, ancak yapının strüktürel bütünlüğü sağlam kalmış ise,
• Orta Hasarlı: Taşıyıcı elemanlarda onarım ihtiyacı mevcut, güçlendirme yapılmadan kullanımı namümkün ise,
• Ağır Hasarlı: Yapının taşıyıcı sisteminde yaygın hasar var, güçlendirme imkânsız; boşaltılıp yıkılması şart ise,
• Acil Yıktırılacak: Kat çökmeleri veya yapısal kaymalar nedeniyle acilen yıkılması/yıktırılması gereken yapılar,
• Yıkık: Bina tamamen çökmüş durumda, taşıyıcı sistem çalışmıyor ise,
• Değerlendirme Dışı: Önceki afetlerde orta veya ağır hasar almış ama herhangi bir işlem görmemiş yapılar bu grubun kapsamında,
• Girilemeyen: Fiziksel engel veya güvenlik nedeniyle inceleneme yapılamayann yapılar,
• Tespit Edilemedi: Sıva, boya gibi müdahalelerle hasarın gizlenmiş olması nedeniyle tespit yapılamayan binalar.
• Kapsam Dışı: Sera, konteyner, pergola gibi bu yönetmelik kapsamına girmeyen yapılar.

Bu sınıflandırma sistemi yalnızca son afete bağlı oluşan hasarları kapsıyor. Zemin oturması, yapı hatası ya da eskime gibi başka nedenler bu kapsamdaki değerlendirmeye katılmıyor.

Ayrıca her afet türü için farklı metodlar uygulanıyor. Yönetmeliğin eklerinde, depremler, seller ya da yangınlar sonrası yapılacak tespitlerde kullanılacak özel algoritmalar ve değerlendirme ölçütleri de bulunmakta.

Hasar Tespiti Çalışmasının Sınırları ve Ekiplerin Sorumlulukları

Yönetmelikte hasar tespit çalışmalarının sınırları ve hasar tespiti yapan ekiplerin sorumlulukları da gayet açık bir şekilde tanımlandı.

• Hasar tespiti yalnızca yaşanan afete yöneliktir.
• Yapılan tespitler, binanın bir sonraki afetlere dayanıklılığını veya risk analizini kapsamaz.
• Tespit sonrası başka bir afet vuku bulur ve bina bundan dolayı zarar görürse, bu durumdan hasar tespit ekipleri sorumlu tutulamaz.

Ayrıca sadece AFAD koordinasyonu dahilinde düzenlenen raporlar geçerlidir. Herhangi bir özel kurum, şahıs veya farklı kuruluşun düzenlediği hasar tespit belgeleri kabul görmez ve geçerliliği bulunmaz.

Bu Düzenlemeyi Önemli Kılan Ne?

Bu yeni düzenlemeyle birlikte, sahadaki hasar tespit çalışmalarında yeknesaklık sağlanacak, hasar tespit çalışmaları çok daha teknik, objektif hale gelecek. İnşaat mühendislerinin hasar tespit çalışmaları içerisindeki yetkinliği ve konumu daha da önem kazanacak. Bu kapsamda; hem güvenli yapı stoğunun takibini kolaylaşacak hem de güçlendirme ve yeniden inşa kararlarının tutarlı bir şekilde alınması sağlanacak.

Ayrıca vatandaşlar için de daha objektif ve güvenilir bir süreç ortaya çıkmış olacak. Yapılan her tespit kayıt altına alınacak, itiraz süreçleri daha düzenli işleyecek ve tutarsızlıklar en aza indirilmiş olacak.

Yeni Düzenleme Hangi Tarih İtibariyle Yürürlüğe Giriyor?

Detaylı çalışmalar neticesinde yapılan yeni düzenleme 22 Aralık 2025 tarihinde ülke genelinde yürürlüğe girecek. Bu tarih itibariyle yapılacak tüm hasar tespit çalışmaları, bu yönetmelikte belirlenen teknik kurallar, usuller ve sınıflandırma sistemine göre yapılacak.

Yönetmeliğin Ekinde hasar tespitinin nasıl yapılacağı ve hangi formların doldurulacağı yer almaktadır. Bahse konu yönetmeliği buradan inceleyebilirsiniz.

Benzer İçerik: