Adezyon ve Kohezyon Nedir?

Kısa ve genel bir tanım ile adhezyon, iki farklı maddenin molekülleri arasındaki çekim kuvvetine verilen isimdir. Kohezyon ise, maddenin kendi molekülleri arasındaki çekim kuvvetidir. Klasik örnek olarak içinde su bulunan ince bir cam tüpü düşünecek olursak, burada suyun kendi molekülleri arasında “kohezyon” kuvvetinden, cam ve su arasında da bir “adhezyon” kuvvetinden bahsedebiliriz.

Sıvıların ince tüpler içerisindeki yükselme veya alçalma hareketi de, tamamen bu iki kuvvet arasındaki etkileşim ile bağıntılı olan yüzey gerilimi ile ilişkilidir. İnce tüpler içerisinde ayrıca, yüzey gerilimi nedeniyle sıvının en üst seviyesinde bir de içbükey veya dışbükey bir kavis gözlenir.

Islaklık hissi de, doğal olarak bu iki kuvvet arasındaki etkileşim ile ilişkilidir. Hatta kimya ve fizikte “ıslaklık” veya “ıslanma”, bu kuvvetler arasındaki bağıntıya göre adlandırılır:

Adhezyon > kohezyon = ıslanma koşulu,
Kohezyon > adhezyon = ıslanmama koşuludur.

Bitkilerde köklerden alınan suyun bitkinin diğer organlarına iletiminde ve kanın damarlarda yerçekimine ters yönlü hareketinde de, yine bu prensipler geçerlidir.

Kural olarak; sıvının kohezyon kuvveti eğer içinde bulunduğu kılcal yapının duvarlarıyla arasındaki adhezyon kuvvetinden büyükse, sıvı seviyesi düşmeye eğilimlidir ve sıvının üst yüzeyinde de dışbükey bir eğri görülür. Ancak eğer durum bunun tam tersiyse, yani kılcal yapının duvarları ve sıvı arasındaki çekim kuvveti daha yüksekse, sıvı bu kez yükselmeye eğilim gösterir ve üst yüzeyde de içbükey bir kavis görülür.