MERDİVENLER

Farklı iki seviye arasında bağlantı sağlayan, muntazam aralıklı yatay kademelerden oluşan düşey sirkülasyon aracıdır. Diğer sirkülasyon araçlarına göre daha ekonomik ve güvenlidir. Rampa çok yer işgal ettiğinden ekonomik değildir. Yürüyen merdiven ve asansör sistemler de bozulmalara maruz kaldığından işlevlerini istikrarla yürütemezler ve aynı derecede emniyetli değildir.

MERDİVENİ OLUŞTURAN ELEMANLAR

Rıht: Merdivenler düzgün aralıklı düşey ve yatay yüzeylerden meydana gelirler. Merdivenlerde basamaklar arasındaki dik yüzeye rıht (alın) yüzeyi denir. En az 12 cm ve en fazla 22 cm olur. Rıht yüksekliği arttıkça basamak genişliği azalır. Normal bir adım boyu 62-64 cm kabul edilir ve rıht yüksekliği aşağıdaki gibi hesaplanır.

b=basamak genişliği,
h=rıht yüksekliği
b=54.5-1,5h

Basamak: İki rıht arası yatay mesafedir. Genişliği 26-32 cm arasında değişir. Basamak önündeki çıkıntı 2-4 cm arasında olmalıdır. Basamak genişiğini hesaplarsak:

AB=adım boyu(62-64 cm),
H=rıht yüksekliği,
b=basamak genişliği
B=AB-2H

Merdiven kovası: planda birbirinin yanında geçen iki merdiven kolu arasındaki boşluktur. Merdiven şekline bağlı olsa da en az 20 cm genişliğinde olmalıdır.

Korkuluk ve küpeşte: emniyet sağlamak için merdiven boşluğu tarafına yapılan metal, cam, mermer vb gereçlerle yapılan elemandır.

Statik Projelendirmede;

1.     Merdiven donatılandırılması yapılır. Mimari projeden alınan merdiven detayının kesiti alınır ve donatı hesabı yapılır.
2.     Merdiven detayı 1/20 ölçekle çizilir.
3.     Merdiven ilk basamakta, sahanlıklarda ve son basamakta kirişlere basması en sağlıklısıdır. Ayrıca betonarme perde varsa kirişe gerek yoktur.
4.     Hareketli yükün fazla olduğuna dikkat edilerek hesaplamalar yapılır.
5.     Onaylı mimari proje alındıktan sonra ilk iş olarak kalıp planı çıkarılır. Bu işlem öncelikle kağıt üzerinde renkli kalemlerle hazırlanarak işlem kolaylaştırılır.
6.     Kalıp planı taslağı belirlendikten sonra sta4 cad programı açılır ve ilk iş olarak bina bilgileri girilir.
7.     Kat sayısı mimari projeye uygun olur.
8.     Deprem bölge kat sayısı yapının bulunduğu deprem kuşağına göre belirlenir.
9.     Deprem yapı tipi katsayısı çerçeveli, perdeli, boşluklu çerçeveli yada tümü boşluklu yapı olup olmadığıyla ilintilidir.
10.     Zemin peryodu zemin etüt raporundan alınır.
11.     Hareketli yük katsayısı binanın kullanım amacına göre belirlenir.
12.     Deprem yükü alt yüksekliği bodrum kat varsa kat adedi ve yüksekliği kadar girilir yoksa “0” alınır.
13.     Zemin yatak katsayısı binanın oturduğu zeminin özelikleriyle alakalıdır.
14.     Zemin emniyet gerilmesi geoteknik rapordan alınır.
15.     Zemin yük azaltma katsayısı yapının tipine göre belirlenir.
16.     Modal analiz minimum yük oranı yapı düzenliyse 0.9 alınır. Düzensiz ise, ki genellikle düzensizdir, 1.0 alınır.
17.     Aplikasyon kot farkı; bodrum alt yüksekliğini ifade eder.
18.     Yapı bilgileri girildikten sonra yapı kat bilgileri işlenir.
19.     Bütün bu işlemler tamamlandıktan sonra statik hesaplama kısmına geçilir.
20.     Bina bilgileri doğru bir şekilde girildikten sonra ilk iş olarak mimari projeye uygun olmak şartıyla akslar yerleştirilir. Aks isimleri de mimariye uygun olarak değiştirilir.
21.     Öncelikle mimari projedeki yer ve ebatlarda kolonlar yerleştirilir. Yapılan hesaplamalar sonucunda yetersiz bulunduğu takdirde kolon ilaveleri ya da kesit büyütmeleri yapılır.
22.     Kolonlar yerleştirildikten uygun şekilde kirişler yerleştirilmeye başlanır. Mümkün olduğunca oda ortasından kiriş geçirilmez ve her bir kolonun bir kirişle bağlanılması istenir. Çok zor durumlarda kalmadıkça saplama kiriş yapılmaz ancak gerekli hallerde kullanılır. Kiriş tasarımı yapılırken teknik kurallar dikkate alınır. Perde duvar çizimi de kiriş bilgisiyle işlenir. Aşağı solda bulunan Panel yazılı kutucuk işaretlenerek perde tasarımı yapılmış olur.
23.     Kirişler de işlendikten sonra döşemelerin tanımlanmasına sıra gelir. Sırasıyla döşeme tipi belirlendikten sonra, döşeme kalınlığı, hareketli ve sabit yükler işlenir. Oda döşemesinde döşeme kalınlığı minimum 15 cm ve hareketli yük 0,2 t/m2 alınır. Balkon gibi konsol çıkmaların olduğu yerlerde ve koridorlarda hareketli yük 0,35 t/m2 alınır ve döşeme kalınlığının da 17-20 olması sağlıklı bir çözümdür. Balkonlar 1,5 m den fazla açıklığa sahipse minimum döşeme kalınlığı 17 cm alınır. Döşeme donatılarında Ф 10, Ф 12, Ф 14 lük donatılar kullanılır 15 cm ve ya 20 cm arayla atılır. Ф 16 lik donatı 15 cm arayla atılır ve büyük konsollarda kullanılır. Plak döşemelerde konsollarda çapraz olarak aynı çapa sahip ışın donatısı atılır böylece kırılma önlenmiş olur. Ancak bu çizimde gösterilecek bir uygulamadır. Programa işlenememektedir.
24.     Bina bilgileri doğru bir şekilde girildikten sonra ilk iş olarak mimari projeye uygun olmak şartıyla akslar yerleştirilir. Aks isimleri de mimariye uygun olarak değiştirilir.
25.     Öncelikle mimari projedeki yer ve ebatlarda kolonlar yerleştirilir. Yapılan hesaplamalar sonucunda yetersiz bulunduğu takdirde kolon ilaveleri ya da kesit büyütmeleri yapılır.
26.     Kolonlar yerleştirildikten uygun şekilde kirişler yerleştirilmeye başlanır. Mümkün olduğunca oda ortasından kiriş geçirilmez ve her bir kolonun bir kirişle bağlanılması istenir. Çok zor durumlarda kalmadıkça saplama kiriş yapılmaz ancak gerekli hallerde kullanılır. Kiriş tasarımı yapılırken teknik kurallar dikkate alınır. Perde duvar çizimi de kiriş bilgisiyle işlenir. Aşağı solda bulunan Panel yazılı kutucuk işaretlenerek perde tasarımı yapılmış olur.
27.     Kirişler de işlendikten sonra döşemelerin tanımlanmasına sıra gelir. Sırasıyla döşeme tipi belirlendikten sonra, döşeme kalınlığı, hareketli ve sabit yükler işlenir. Oda döşemesinde döşeme kalınlığı minimum 15 cm ve hareketli yük 0,2 t/m2 alınır. Balkon gibi konsol çıkmaların olduğu yerlerde ve koridorlarda hareketli yük 0,35 t/m2 alınır ve döşeme kalınlığının da 17-20 olması sağlıklı bir çözümdür. Balkonlar 1,5 m den fazla açıklığa sahipse minimum döşeme kalınlığı 17 cm alınır. Döşeme donatılarında Ф 10, Ф 12, Ф 14 lük donatılar kullanılır 15 cm ve ya 20 cm arayla atılır. Ф 16 lik donatı 15 cm arayla atılır ve büyük konsollarda kullanılır. Plak döşemelerde konsollarda çapraz olarak aynı çapa sahip ışın donatısı atılır böylece kırılma önlenmiş olur. Ancak bu çizimde gösterilecek bir uygulamadır. Programa işlenememektedir.
28.     Eğer yapılacak döşeme tipi asmolen döşeme ise; 7/35 lik asmolen tipi en çok tercih edilenidir. Bunun anlamı 7 cm beton ve 28 cm tuğla derinlikleridir. G ölü yükü kaplama tipine göre seçilir. Hareketli yük ise döşemenin kullanım amacına göre belirlenir.
29.     Merdiven döşemeleri gerekli eğim ve mimari çizimi doğrultusunda yapılır.
30.     Baca ve şaft boşlukları döşemelerde yırtık olarak bırakılır
31.     Döşemelerin hangi doğrultuda çalıştırılması gerekiyorsa proje bilgilerine işlenir.
32.     Döşeme bilgileri de girildikten sonra yapının temeli tasarlanır. Aşağıdaki örnek sürekli temele aittir. Temel kalınlığı, ampartmanlı olup olmadığı, temel kirişlerinin konsol boyları tanımlanır. Bodrum kat olup olmadığı göz önüne alınarak kiriş alt kotu yazılır.
33.     Sırasıyla, aks girdisi, kolon işleme, kiriş tasarlama, döşeme tanımlama ve temel tasarlama işlemleri yapıldıktan sonra kat adedi birden fazlaysa kat kopyalama isimli buton ile bu işlemi kolayca gerçekleştirebiliriz. Eğer katlar aynı değilse bile, kişinin bilgi ve becerisi doğrultusunda, kat kopyalama işleminden sonra gerekli değişiklikler yapılarak zamandan tasarruf edilebilir. Ancak her kat için ayrı kalıp planlarının işlenmesi de söz konusudur.
34.     Proje bilgilerini doğru girip girmediğimizi kontrol ettiğimizde genel hatalar fark etmemiz durumunda genel kat düzenleme ile tek seferde tüm değişiklikleri gerçekleştirebiliriz. Proje kontrol edilirken projenin 3 boyutlu gösteriminden yararlanabiliriz.
35.     Projemizin doğru olduğundan eminsek, son olarak plak sürekliliklerini tanımlarız ve program ile çözdürme işlemini başlatabiliriz. Menü kısmında sol üst köşede bulunan buton ile yapı analizine başlarız.
36.     Yapı analizi tamamlandıktan sonra projedeki eksik ve hataları gösteren bir kutucuk çıkar ve biz de gerekli düzeltmeleri yaparak projemizi sağlıklı bir şekilde tamamlamış oluruz.
37.     Bununla birlikte programların %100 doğru sonuç vermedikleri de göz önünde bulundurularak programın hata vermesi halinde bile, mühendislik bilgilerimize dayanarak projeye dışarıdan müdahale etmemiz de söz konusudur. Yani gerekli gördüğümüz yerlerde, yönetmelikler doğrultusunda programların dışına çıkan çözüm ve çizimler yapabiliriz.
38.     Kuşatılmış kolon yetersiz bulunan elemanın detaylı bilgileri;
39.     Onaylı mimari projenin statik hesaplarını yaptıktan sonra, projenin odaya gönderilip onay alınması ve gerekli birimlerce anlaşılır bir hale gelmesi için paftalar hazırlanır. Bu paftalarda projenin gerekli olan çizim ve detayları bulunmaktadır.
40.     Statik projenin en başında firma ve yapıya ait bilgilerin bulunduğu kapak konulur. Bununla birlikte projeye ait özel kısaltmalar yapıldıysa bu kısma ilave edilebilir.
41.     Kapaktan sonra, statik proje temel gösterimiyle başlar. Temel aplikasyon planının paftasında temel ile ilgili gereken detaylandırmalar ve açılımlar verilir. 1/50 ölçeğinde çizilir. Her bir eleman isimlendirilir. Donatılandırılması gösterilir. X ve Y yönlerine ait en az birer kesit alınır. Donatılar pozlu olarak alınır ve yapı sahibinin isteğine bağlı olarak metraj ilave edilir. Sürekli temel kullanılmış ise temel kirişleri ilave bir paftaya hazırlanır. Kirişler 1/33 ölçeğiyle çizilir.
42.     Temel aplikasyon planından sonra kolon aplikasyon planı hazırlanır. 1/25 ölçeklidir. Kolonların donatıları, ebatları, yerleri ve detaylarının verildiği plandır. Kolon aplikasyon planının hemen ardından kolon düşey açılımına ait bir pafta verilir ve böylece boyuna ve enine donatının yerleşimi, kiriş kolon birleşim yerleri rahatlıkla görülür. Kolon sarılma bölgesi ve etriye sıklaştırılmalarının nerelerde olduğu gösterilir. Ölçülendirmeleri yapılır. Ayrıca kolon kesitinin üstten görünüşü de verilir.
43.     Kolon aplikasyon planının ardından 1/50 yada 1/100 ölçekli kalıp aplikasyon planının paftası yer alır. Kirişler ve kolonların yerleri, isimleri, şekilleri ve ölçüleri verilir. Döşemeler isimlendirilip kalınlıkları gösterilir. Her katın ayrı ayrı kalıp aplikasyon planı varsa bu planlar teker teker gösterilir. Donatıları çizilir. Hangi aralıklarla ve ne çeşit kullanılacağı planda verilir. Merdiven ve şaftlar gösterilir. X ve Y yönlerine ait en az birer kesit alınır.
44.     Kalıp planına ait kirişler 1/33 ölçeğinde kalıp aplikasyon planlarının hemen ardından verilir.
45.     Son olarak merdiven detayı çizilir ve proje onaylanmak üzere İnşaat Mühendisleri Odasına götürülür.
46.     Projeler onaylandıktan sonra sıra imalat aşamasına geçer. Öncelikle projenin yapılacağı arsada aplikasyon yapılır ve hafriyata başlanır. Temel kotundan 10 cm daha fazla kazılır ve buraya grobeton dökülür. Grobeton ile zemin ve temel arasındaki bağ kesilir böylece temel çalışması düz ve kuru ortamda yapılmış olur ve donatılar kısmen olumsuzluklardan korunmuş olur. Ayrıca temel donatısının yerleştirilmesi için düzgün yüzey yaratır. ardından kolon aplikasyonu yapılır. Temel betonunu dökmeden önce temeli ve bodrum katı su ve nemden korumak için yalıtım yapılır. Bunun için temel boyunca, çift kat membran ile kaplanır. Uygulama öncesi yüzey toz ve pislikten arındırılır. Köşelere harç perdahlanır ki köşelerden membran açılma yapmasın. Uygulama sonrasında yalıtım üzerine koruyucu şap atılarak delinmeler engellenir. Bodrum kat boyunca yalıtım devam etmelidir. Böylece korozyon etkilerine karşı önlem alınmış olur.
47.     Temel alt ve üst boyu belirlendikten ve kolon aksları iplerle belirlendikten sonra alt ve üst donatılar yerleştirilmeye başlanır. Kolonları, akslar dahilinde, aplikasyonu yapılır. Planlara uygun olarak donatı yerleri ve sayılarına uyularak yerleştirilir. Temelden itibaren kolon filizleri bırakılmaya başlanır. Kolonların olduğu bölgelerde etriye sıkılaştırılması yapılır.
48.     Donatılar yerleştirilirken pas paylarının bırakılması unutulmamalıdır. Temelde minimum 5 cm iken normalde minimum 2,5 cm pas payı bırakılmalıdır.
49.     Donatılar yerleştikten sonra projeye uygun olarak kalıp çakılmaya başlanır ve ardından beton dökümüne geçilir.