Kötü Hava Koşullarında Beton Yapımı, Dökümü ve Bakımı

Bilindiği üzere, gerek TS 500’de ve gerekse TS 11222’de (Hazır beton harçları) yer alan BS 14-BS 50 betonlarında olması gereken Küp-Silindir basınç mukavemetlerinin elde edilebilmesi için öncelikle uygun malzemenin TS 802’de belirlenen karışım oranları hesap yöntemleri de dikkate alınarak imal edilen betonun yerine konulması sırasında kurallara uyulması ve priz süresince de gerekli önlemlerin alınarak bakımının yapılması çok önemlidir. Ayrıca hava koşullarının uygun olmadığı zamanlarda beton dökülme zorunluluğu varsa alınacak önlemler daha da önem kazanmaktadır.

Aşağıda, bu önlemlerin neler olacağı hususları anlatılmaya çalışılacaktır.

Öncelikle betonu, çimento, agrega, su ve bazı hallerde de teknik şartnamelerinde belirtilen miktarlarda katkı maddelerinin katılarak karıştırılması suretiyle elde edilen plastik kıvamlı yapı malzemesi olarak tanımlıyoruz. Bu malzeme süreç içerisinde prizini alarak katılaşıp sertleşmektedir.

Elde edilen bu plastik kıvamlı malzeme bekletilmeden, uygun olan +5°C ila +30°C arasındaki ortalama sıcaklıkta (beton dökülen yerdeki 7.00, 1 0.00, 1 3.00 ve 16.00 saatlerinde ölçülen sıcaklıkların ortalaması) yerine konulmalıdır, dökülmelidir.

Beton dökülürken üç gün süre ile pes pese ortalama sıcaklığın +5°C’nin altına düşmesine soğuk hava ortamı ve +30°C’nin üzerine çıkmasına da sıcak hava ortamı denilmektedir. Soğuk ve sıcak hava ortamları, don hali, kuvvetli rüzgar ve sağanak halindeki yağmur vb. koşulların meydana gelmesi hallerini de kötü hava koşulları olarak tanımlamak mümkündür. Kötü hava koşullarında dökülen betonun zarar görmemesi için beton dökülen yer içeride kalacak şekilde ahşap tahta, bez, plastik levhalar gibi malzemelerle geçici olarak teşkil edilen koruganlarla korunduğu gibi, ayrıca en düşük günlük sıcaklığın 0°C’nin altına düştüğü ilk don gününden sonra, ortalama sıcaklığın pes pese bir günden fazla +5°C’nin altına inmesi halinde beton dökülüp yerleştirildikten sonra en az 24 saat korunmalı ve ayrıca kür uygulanmalı ve gerektiğinde koruma süresi uzatılmalıdır.

Hafif betonların dışındaki normal betonların karışım ve yerleştirilme sıcaklıkları Çizelge 1’de, koruma süreleri ise Çizelge 2’de verilmiş olup, koruma süreleri, istenilen hesap dayanım değerinin elde edilmesinden önce betonun suya doymuş durumda iken donmamış olması ve yeterli kürün yapılmış olması halinde geçerli olabileceği dikkate alınmalıdır. Korumanın yeterli olup olmadığı hususu, beton sıcaklığının devamlı olarak kontrolü ile denetim altında tutulmalıdır.

Kapalı hacimlerde beton dökülürken bu yerlerin rüzgara maruz kalmamasına dikkat edilmeli ve hacimler ısıtılacaksa sıcaklığın belli yerlerde yoğunlaşması önlenmelidir. Ayrıca beton doğrudan ateşe maruz kalmamalıdır.

Soğuk havalarda dökülen betonun slamp değeri düşük olmalı ve beton yerleştirme sıcaklığı Çizelge 1’de verilen en düşük sıcaklığın değerlerine yakın olmalı, sıcaklık farkı 5°C’dan çok olmamalıdır. Daha yüksek farklı sıcaklıklarda betonun özelliğinde bozulmalar ve çatlamaların olabileceğine dikkat edilmelidir.

-1 °C’nin üstündeki sıcaklıklarda karışıma giren agrega içinde oluşmuş olan buz ve donmuş topakların temizlenmesi halinde Çizelge 1’de verilen beton sıcaklığı, sadece karışım suyunu ısıtmakla elde edilebilir, -1 °C nin altındaki hava sıcaklıklarında ise Çizelge 1’deki değerleri elde etmek için, beton karışımına giren bileşenlerin ayrı ayrı ısıtılmaları gerekir. Gerek beton sıcaklığı ve gerekse bileşenlerin sıcaklıklarını;

Beton sıcaklığı=Sç+OASA+50sSs:1+OA+50s bağıntısı ile hesaplamak mümkündür.

[Sç= Çimento sıcaklığı °C SA= Agrega sıcaklığı °C
Ss= karışım suyu sıcaklığı °C
OA= Agrega/Çimento oranı (Kütlece) OS= Su/Çimento oranı (Kütlece)]

Sıcak suyun, çimentoda çok hızlı priz almaya neden olacağı göz önünde bulundurularak, karışım suyu sıcaklığı 40°C’nin üstünde olması halinde önce agrega ile karıştırılmalı ve çimento karışıma daha sonra girmelidir. Keza katkı maddeleri de bu şekilde sıcaklık düşürüldükten sonra katılmalıdır. Agrega sıcaklığı ise karışım için ortalama +65°C’yi asmamalıdır. ısıtılma işlemi buhar jetleri ile yapılacaksa, agregada sıcaklık ve su miktarı bakımından üniformluk sağlanmalıdır.

Beton dökülecek yerlerin hazırlanması konusuna ve alınacak önlemlere girilmemiştir.

Soğukta Yerleştirilen Betonlar için Gerekli Koruma Süreleri

Ancak kalıp ve taşıyıcı iskelesinin, güvenli sökülebilmesi için süreleri ve betonun alabileceği dayanımlara ait tablo değerlerinin bilinmesinde yarar vardır. Bu değerler de Çizelge 3’te verilmiştir.

Yayın Yeri : Yapı Dünyası Dergisi / Ocak 2000 /Sayı 46
Yararlanılan Kaynaklar : TS 500,11222,1248