1915 Çanakkale Köprüsü’nün teknik incelemesi

Çanakkale Boğazı’nın ilk ve Marmara Bölgesi’nin beşinci asma köprüsü ve 2023 metre orta açıklığı ile dünyanın en uzun asma köprüsü.

1915 Çanakkale Köprüsü teknolojisi açısından oldukça iddialı bir proje

Hem Türkiye hem de dünya açısından sembol bir proje. Dünyanın en uzun orta açıklıklı asma köprüsü olmasının yanı sıra aynı zamanda Türkiye için tarihsel açıdan anlamı büyük. Projenin mega boyutlarını ve teknolojik açıdan ne kadar girift bir yapıya sahip olduğunu daha kolay anlayabilmek için aşağıdaki rakamlara bakmak yeterli olacaktır.

1915 Çanakkale Köprüsü hakkında bazı teknik bilgiler

• Toplam uzunluk 4608 metre (2023 metre orta açıklık, 770’er metre yan açıklıklar ve 365 ve 680 metrelik yaklaşım viyadükleri)
• Kule (köprü ayak) yüksekliği 318 metre (zirve noktasında 334 metre) Çanakkale Zaferi (18 Mart) anısına 
• Orta açıklık (iki ayak arası) uzunluğu 2023 metre (dünyada en uzun) Türkiye Cumhuriyeti’nin 1923’te kuruluşunun yüzüncü yılı anısına 
• Ppws (prefabrik paralel tel demeti) uzunluğu 4386 metre 
• Toplam kablo uzunluğu 160.422 kilometre (yaklaşık). Dünya çapının yaklaşık 40.000 kilometre olduğu varsayımından hareketle bu kablo uzunluğu Dünya’nın çevresini dört kere sarabilir. 
• Keson boyutları 74×83.3×21 metre (Asya) – 74×83.3×16 metre (Avrupa) 
• Tabliye ağırlığı Toplam 50.000 ton (yaklaşık fabrikasyon ağırlığı) – toplam 58.000 ton (yaklaşık kaldırma ağırlığı) 
• Shms sensörlerinin adedi 1046 sensör 
• Sistem adedi 42 sistem 
• Görevlendirilmiş inşaat çalışanı 2646 (7 Temmuz 2021 itibarıyla) 
• Ekipman adedi 86 (7 Temmuz 2021 itibarıyla)

Proje çalışmaları kapsamında 2 yaklaşım viyadüğü, 4 betonarme viyadük, 6 alt geçit köprüsü, 38 üst geçit köprüsü, 5 köprü, 43 alt geçit, 115 çeşitli ebatlarda menfez, 12 kavşak, 4 otoyol hizmet tesisi, 2 bakım işletme merkezi, 6 ücret toplama istasyonu ve 1 asma köprü (1915 Çanakkale Boğaz Köprüsü) inşa edilmiş olup 18 Mart 2022’de tamamlanarak hizmete açılmıştır.

Otoyol hakkında bazı teknik bilgiler

• Toplam uzunluk 88.975 metre 
• Toprak çalışması toplam hacmi 66.540.000 m3 (38,830,000 m3 Kazı / 27.710.000 m3 Dolgu) 
• Yapıların toplam sayısı 43 (Üstgeçit, 12 Ana Kiriş Altgeçidi, 36 Portal Altgeçit, 236 Menfez, 2 Viyadük, vb.)
• Toplam kablo uzunluğu elektrik:626.446 metre, iletişim (veri):437.450 metre 
• Sistem adedi 30 
• Sistem görevlendirilmiş inşaat çalışanı adedi 2311 (7 Temmuz 2021 itibarıyla) 
• Ekipman adedi 807 (7 Temmuz 2021 itibarıyla)

ANKRAJLAR VE YAKLAŞIM VİYADÜKLERİ

Avrupa Ankrajı

Gelibolu’da bulunan Avrupa Ankraj’ın yapımına denizden 300 metre uzaklıktaki kazı çalışmalarıyla başlandı. Deniz seviyesinden yaklaşık 70 metre yükseklikte başlayan çalışmalarda, yaklaşık 250 bin metreküp kazı yapıldı. Deniz seviyesinden 14 metre derinliğe kadar inen Avrupa Ankraj tamamlandığında 2,5 metre yüksekliğe ulaştı. Yani Avrupa Ankraj’ın büyük çoğunluğu deniz seviyesinin altında. Avrupa Ankraj’ın yapımı sırasında 63 bin 750 metreküp beton kullanıldı. Bu yaklaşık 2056 tane 110 metrekarelik apartman dairesinde kullanılan beton miktarına eş değer.

Avrupa Ankraj’da 6324 ton demir kullanıldı. Bu da 1580 dairede kullanılan demir miktarı ile aynı. Ana açıklıkta 144 kablo demetinden oluşan ana kablo, kuleden karaya kadar olan kenar açıklıklarda 148 kablo demetinden oluşuyor. Bu 148 kablo demetinin her birinin içinde 127 tel var. Ana kablodaki 148 demet, ankraj yapısındaki semerden geçtikten sonra birbirinden ayrılıyor ve her biri iki kablo demetini içinden geçiren 37 ankraj plakasına sabitleniyor. Ankraj plakaları da betonun içinde 25 metre uzunluğundaki kablolarla eksi 11,5 metre derinlikteki arka odaya bağlanıyor.

Avrupa Yaklaşım Viyadüğü

Avrupa Yaklaşım Viyadüğü, Türkiye’de nadir olarak kullanılan, itme-sürme teknolojisiyle imal ve inşa ediliyor. İtme-sürme yöntemi sayesinde viyadük inşa edilirken altındaki yolda trafik akışı devam ediyor, şantiyede de işler kesintiye uğramadan devam edebiliyor. 365 metre uzunluğundaki Avrupa Yaklaşım Viyadüğü yedi ayak üstüne yapılıyor. Bu yedi ayak arasındaki mesafeler 51 ila 64 metre arasında değişiyor.

Geleneksel viyadük inşa yönteminde, ayaklar inşa edildikten sonra prefabrik kirişler zeminden vinçle kaldırılarak yerlerine konuyor ve üstüne beton dökülüyor. İtme-sürme yönteminde ise, yol 36 metre uzunluğunda ve ağırlıkları 1500 ila 1750 ton arasında değişen parçalar halinde imal edildikten sonra pompa ve krikolarla itilip çekilerek ayakların üstüne doğru sürülüyor. Saatte yaklaşık beş metre kat eden 36 metrelik bir parçanın çekilerek yerine götürülmesi yaklaşık yedi ila sekiz saat sürüyor. Bir parça yerine çekildikten sonra diğer parçalar birbiri ardına eklenen tren vagonları gibi köprüye doğru uzanıyor. 

Avrupa Yaklaşım Viyadüğü’nde 40 bin 100 metreküplük beton kullanıldı; bu, 110 metrekarelik 1295 apartman dairesinde kullanılan miktara eş değer. Kullanılan toplam demir miktarı ise 6 bin 715 ton; bu da 1680 dairede kullanılan demir miktarına karşılık geliyor.

Asya Ankrajı

Lapseki’de bulunan Asya Ankraj, Avrupa yakasındakinden farklı olarak yedi sıra baret panel duvar üzerine inşa edildi. Her bir sırada sekiz adet bulunan, toplam 56 baret panel deniz seviyesinin 16 metre altına yerleştirildi. 13,5 metre yüksekliğinde ve 6,2 metre enindeki baret paneller, gevşek zeminlerde yapılan inşaatlarda kullanılan kazıklara benzer bir şekilde, zemini güçlendirici bir işlev üstlendi. Eksi 2,5 metre kotundan başlayarak 13,5 metre yüksekliğe kadar ulaşan yaklaşık 82 bin metreküplük beton zemin bu 56 baret panelin üzerine inşa edildi. Asya Ankraj’ın üçgen ayak tepe noktası deniz seviyesinden 33,20 m yükseklikte. Bu nedenle Asya Ankraj, karşı kıyıdakinin aksine daha çok göze çarpıyor. Ankraj bloğunun boyu toprak altında uzandığı eksi 2,5 metre seviye ile birlikte 35,7 metreye ulaşıyor. Asya Ankraj’da da Avrupa’daki gibi her iki ana kablo için iki kablo demetini içine alan 37’şer ankraj plakası bulunuyor.

Asya Ankraj’ın tamamının yapımında 83 bin 791 metreküp beton kullanıldı. Bu sayı 110 metrekarelik yaklaşık 2 bin 747 apartman dairesinde kullanılanla eş değer. Kullanılan demir miktarı ise 10 bin 660 ton; bu da 2 bin 733 dairede kullanılan demir miktarına denk geliyor.

Asya Yaklaşım Viyadüğü; Karşı Yakadakinin İki Katı

680 metre uzunluğundaki Asya Yaklaşım Viyadüğü’nün 12 ayağı var. Köprüye ulaşan son beş ayak deniz üzerinde yapılan 320 bin 950 metre küplük dolgu malzemesinin üstüne inşa edildi. Tüm ayak temelleri altında zemin iyileştirmesi için 279 adet fore kazık kullanıldı.

Asya Yaklaşım Viyadüğü’nde 21 bin 604 metreküp beton kullanıldı; bu yaklaşık 110 metrekarelik 708 apartman dairesinde kullanılan beton miktarı ile eşleşiyor. Kullanılan 4 bin 93 ton demir de 1049 apartman dairesinde kullanılanla eş değer.

Asya Yaklaşım Viyadüğü de itme sürme yöntemi ile imal ve inşa ediliyor. 680 metre uzunluğundaki viyadük yine 36 metre uzunluğunda ve ağırlığı 1500 ila 1750 ton arasında değişen parçalar halinde önce imal edilip sonra köprüye doğru yaklaşık saatte beş metre hızla sürülüyor.

Asya’dan Avrupa’ya Adım Adım

Kedi yolu sistemi operasyonu dört aşamada gerçekleştirildi. İlk aşama diğer geçici halatları ve ana kabloları çekmek için kullanılacak çekme sisteminin kurulmasıydı.

İkinci aşama orta açıklıkta bir askı sisteminin kurulmasıydı. Bu sistem kedi yolu halatlarını destekliyor ve kedi yolu halatlarının montajı sırasında gemilerin geçişine izin veriyor.

Üçüncü ve en kritik aşama kedi yolu halatlarının montajıydı. Bu operasyon kendi içinde üç aşamalı gerçekleştirildi: Asya yakası kenar açıklık halatı (1180 metre), Avrupa yakası kenar açıklık halatı (1090 metre) ve orta açıklık halatı (2060 metre) montajı. Kenar açıklık kedi yolu halatları suya batırma yöntemi kullanılarak dubalarla çekildi ve orta açıklık kabloları da çekme sistemiyle çekildi.

Bu üç aşamanın ardından son aşama 4,5 metre genişliğindeki kedi yolu zemin sistemiydi. Bu aşama zemin, geçiş köprüsü ve askı çerçevesi montajlarını içeriyordu. Tüm bu aşamalar tamamlandıktan sonra ekipler ana kablo montajını tamamladılar.

Kedi yolu sistemleri asma köprü inşaatlarında son derece kritik öneme sahip elemanlardır. Asma köprüler uzun açıklıklar üzerinde inşa edildikleri için çalışmalara erişim sağlama noktasında bir geçiş sistemine ihtiyaç duyulur.

Bu sistem ana kablo (PPWS – Prefabrike Paralel Tel Demeti), askı, kelepçe ve tabliye gibi kalıcı yapıların montajına imkân tanıyan geçici bir yapıdır. Hem bir çalışma platformu olarak işlev görür hem de personelin deniz üstünde kalıcı yapılar imalatında çalışabilmesi için Asya’dan Avrupa’ya bir geçiş yolu sağlar.

Kedi yolu sisteminin tamamlanması Proje için muazzam bir kilometre taşıydı. Sistemin tamamlanmasının ardından tüm trafik yükünü taşıyacak olan ana kablonun montajına başlandı.

Devasa Bir Sistem

Dünyanın en uzun orta açıklıklı asma köprüsünün inşasında, yapısal elemanların boyutları da haliyle normalden büyük oluyor. 1915Çanakkale Projesi’nde kedi yolunu oluşturan her açıklıkta 24 adet halat var.

Kablo çapı 50 milimetre ve kablonun her bir metresi 12 kilogram ağırlığında. Ayrıca her kablonun kopma kuvveti 214 ton. Halatın bu kapasitesi öylesine muazzam ki onunla yüzlerce araba taşımak mümkün. Bir başka konu kabloların ağırlığı. Proje’de kullanılan kedi yolu halatının toplam ağırlığı yaklaşık 1250 ton. İki kıta arasında çekileceği düşünülürse oldukça devasa bir miktar.

Bütün bu halatlar ana kablonun montajına olanak tanımak için geçici olarak çekildiler. Kalıcı yapılar monte edildikten sonra, kedi yolu halatlarının tamamı sökülecek. Geçici olarak tanımlanamayacak kadar devasa bir sistem bu.

1915 Çanakkale Köprüsü Fotoğrafları

1915Çanakkale

https://www.1915canakkale.com